Behavior Driven Development to metodyka, która przekształca sposób myślenia o testowaniu oprogramowania – od technicznej weryfikacji kodu do zrozumienia i sprawdzania rzeczywistych potrzeb biznesowych. W przeciwieństwie do tradycyjnych podejść skupiających się na tym „jak” system działa, BDD koncentruje się na tym „dlaczego” i „co” system powinien robić z perspektywy użytkownika końcowego.
BDD powstało z potrzeby lepszego zrozumienia wymagań biznesowych przez zespoły techniczne i vice versa. Głównym założeniem jest tworzenie wspólnego języka między działem biznesu, analitykami, programistami i testerami – języka, który wszyscy rozumieją jednakowo i który eliminuje nieporozumienia wynikające z różnic w terminologii technicznej i biznesowej.
Zalety stosowania BDD w procesie testowania aplikacji
Poprawa komunikacji między zespołami stanowi najważniejszą korzyść BDD. Zamiast przekazywać wymagania przez długą łańcuch specyfikacji technicznych, wszyscy uczestnicy projektu współpracują nad tworzeniem scenariuszy w języku naturalnym. Analityk biznesowy może napisać scenariusz, programista go zaimplementuje, a tester zweryfikuje – wszyscy pracując na tym samym dokumencie.
Lepsze zrozumienie wymagań biznesowych wynika z konieczności precyzyjnego opisania zachowań systemu w kontekście rzeczywistych potrzeb użytkowników. BDD zmusza zespół do zadawania pytań „dlaczego użytkownik chce to zrobić?” i „jaki jest oczekiwany rezultat?”, co prowadzi do głębszego zrozumienia domeny biznesowej.
Redukcja błędów implementacji to naturalna konsekwencja lepszego zrozumienia wymagań. Gdy programiści dokładnie wiedzą, jakie zachowanie mają zaimplementować i dlaczego, znacznie rzadziej tworzą funkcjonalności, które nie spełniają oczekiwań biznesu.
Żywa dokumentacja powstaje automatycznie – scenariusze BDD służą jednocześnie jako specyfikacja wymagań, testy akceptacyjne i dokumentacja systemu. Gdy scenariusz przechodzi, oznacza to, że funkcjonalność działa zgodnie z oczekiwaniami i dokumentacja jest aktualna.
Podstawowe elementy BDD: struktura i składnia
Scenariusze stanowią serce BDD i są pisane w strukturze Given-When-Then (Dado-Quando-Então). Given opisuje kontekst początkowy – stan systemu przed wykonaniem akcji. When definiuje akcję lub zdarzenie, które testujemy. Thenokreśla oczekiwany rezultat. Ta struktura jest intuicyjna i zrozumiała zarówno dla osób technicznych, jak i nietechnicznych.
Historie użytkowników (User Stories) dostarczają kontekstu biznesowego dla scenariuszy. Typowa historia ma format: „Jako [rola użytkownika] chcę [funkcjonalność] żeby [korzyść biznesowa]”. Historie pomagają zespołowi zrozumieć, kto będzie używał funkcjonalności i dlaczego.
Feature files to pliki tekstowe zawierające scenariusze napisane w języku Gherkin – strukturalnym języku naturalnym, który może być interpretowany przez narzędzia automatyzujące. Gherkin używa słów kluczowych takich jak Feature, Scenario, Given, When, Then, And, But.
Step definitions to kod programistyczny, który implementuje kroki scenariusza. Każdy krok w języku Gherkin musi mieć odpowiadającą mu definicję kroku, która zawiera instrukcje, jak ten krok wykonać w rzeczywistym systemie.
Tworzenie scenariuszy testowych w BDD: praktyczny poradnik
Rozpocznij od zrozumienia potrzeb użytkownika – każdy scenariusz powinien mieć jasne uzasadnienie biznesowe. Zamiast myśleć „jak przetestować logowanie”, zastanów się „dlaczego użytkownik chce się zalogować i co powinno się stać po udanym logowaniu”.
Używaj języka domeny biznesowej – unikaj terminologii technicznej w scenariuszach. Zamiast „kliknij button z id=’submit'” napisz „użytkownik potwierdza zamówienie”. Scenariusze powinny być zrozumiałe dla stakeholderów biznesowych.
Jeden scenariusz – jeden cel – każdy scenariusz powinien testować konkretne zachowanie w określonym kontekście. Unikaj scenariuszy, które testują wiele różnych funkcjonalności jednocześnie.
Używaj danych testowych reprezentatywnych dla rzeczywistości – zamiast „użytkownik Jan” użyj „klient premium z historią zakupów” lub „nowy użytkownik bez poprzednich transakcji”.
Przykład dobrego scenariusza:
Scenario: Klient premium otrzymuje dodatkowy rabat
Given użytkownik ma status klienta premium
And ma produkty warte 500 zł w koszyku
When przechodzi do finalizacji zamówienia
Then widzi rabat 10% zastosowany automatycznie
And łączna kwota wynosi 450 złRóżnice między BDD a tradycyjnymi metodami testowania
Punkt wyjścia w tradycyjnym testowaniu to gotowa funkcjonalność, którą należy sprawdzić pod kątem błędów. W BDD punkt wyjścia to wymagania biznesowe, które należy zrozumieć i przekształcić w testy jeszcze przed implementacją.
Język komunikacji w klasycznym testowaniu to często techniczna terminologia zrozumiała głównie dla zespołu QA. BDD wykorzystuje język naturalny zrozumiały dla wszystkich uczestników projektu.
Moment tworzenia testów – tradycyjnie testy powstają po implementacji funkcjonalności. W BDD scenariusze tworzy się przed implementacją, służąc jako specyfikacja dla programistów.
Odpowiedzialność za testy w klasycznym podejściu leży głównie po stronie zespołu QA. W BDD wszyscy członkowie zespołu – analitycy biznesowi, programiści i testerzy – współpracują przy tworzeniu scenariuszy.
Narzędzia wspierające BDD: krótki przegląd
Cucumber to najpopularniejsze narzędzie BDD dostępne dla wielu języków programowania (Java, Ruby, JavaScript, Python). Oferuje doskonałe wsparcie dla języka Gherkin i integruje się z większością frameworków testowych.
SpecFlow to odpowiednik Cucumber dla środowiska .NET, który świetnie integruje się z Visual Studio i oferuje zaawansowane funkcje raportowania.
Behave dla Pythona to proste i efektywne narzędzie, które doskonale sprawdza się w projektach wykorzystujących Django czy Flask.
Jest-Cucumber pozwala na używanie BDD w projektach JavaScript/Node.js i integruje się z popularnymi frameworkami testowymi.
Serenity BDD oferuje nie tylko wykonywanie testów BDD, ale także zaawansowane raportowanie i dokumentację automatyczną.
Przykład implementacji scenariusza BDD
gherkin
Feature: Logowanie użytkownika
Jako zarejestrowany użytkownik
Chcę móc się zalogować do systemu
Żeby uzyskać dostęp do moich danych
Scenario: Udane logowanie z poprawnymi danymi
Given użytkownik ma konto z emailem "jan@example.com"
And hasło dla tego konta to "SecurePass123"
When użytkownik wprowadza email "jan@example.com"
And wprowadza hasło "SecurePass123"
And klika przycisk "Zaloguj się"
Then użytkownik zostaje przekierowany na stronę główną
And widzi komunikat "Witaj, Jan!"Odpowiadające mu step definitions w Java mogłyby wyglądać tak:
java
@Given("użytkownik ma konto z emailem {string}")
public void użytkownik_ma_konto(String email) {
testDataService.createUserAccount(email);
}
@When("użytkownik wprowadza email {string}")
public void wprowadza_email(String email) {
loginPage.enterEmail(email);
}Najczęstsze wyzwania i błędy w implementacji BDD
Zbyt szczegółowe scenariusze to częsty błąd początkujących zespołów. Scenariusze nie powinny opisywać każdego kliknięcia, ale fokusować się na zachowaniu biznesowym.
Brak zaangażowania biznesu sprawia, że BDD staje się tylko innym sposobem pisania testów automatycznych. Sukces BDD wymaga aktywnego uczestnictwa analityków biznesowych i product ownerów.
Trudności z utrzymaniem step definitions – gdy scenariuszy jest dużo, zarządzanie kodem implementującym kroki może stać się problematyczne. Kluczowe jest dbanie o czytelność i reużywalność kodu.
Przetestowanie interfejsu zamiast zachowania – skupianie się na elementach UI zamiast na logice biznesowej prowadzi do kruchych testów, które łamią się przy każdej zmianie interfejsu.
FAQ – najczęstsze pytania dotyczące BDD
Czy BDD zastępuje inne metody testowania? Nie, BDD to uzupełnienie istniejących metod. Nadal potrzebne są testy jednostkowe, integracyjne i eksploracyjne.
Jak długo trwa wdrożenie BDD w zespole? Typowo 2-3 miesiące na nauczenie się podstaw i wypracowanie dobrych praktyk. Pełne zaadoptowanie może trwać 6-12 miesięcy.
Czy BDD wymaga specjalnych narzędzi? Nie – można pisać scenariusze w zwykłym edytorze tekstu, ale dedykowane narzędzia znacznie ułatwiają pracę.
Co zrobić gdy biznes nie chce uczestniczyć w BDD? Rozpocznij od małych kroków – pokaż wartość przez przykłady, zaproś na warsztaty, wykaż korzyści przez konkretne sukcesy.
Bibliografia:
- „BDD in Action” – John Ferguson Smart
- „The RSpec Book: Behaviour Driven Development with RSpec” – David Chelimsky
- „Specification by Example” – Gojko Adzic
- „Cucumber: Behavior-Driven Development for Testers” – Richard Lawrence
- Cucumber Documentation – https://cucumber.io/docs
- „Growing Object-Oriented Software, Guided by Tests” – Steve Freeman, Nat Pryce
Dominik Papaj
Dominik Szulim
